Οι διατακτικές και ενίοτε οι δωροεπιταγές είναι γνωστές εδώ και χρόνια, ως ένας έμμεσος τρόπος παροχών από μια επιχείρηση προς τους εργαζομένους της με απευθείας χορήγηση μη άμεσης χρηματικής αξίας (κουπόνι) που αντιστοιχεί σε συγκεκριμένα καταναλωτικά αγαθά ή υπηρεσίες. Οι διατακτικές μπορεί να αναφέρονται σε πολλά διαφορετικά αγαθά, όπως διατακτικές τροφής, ένδυσης, υπόδησης, ψυχαγωγίας κ.λπ., αν και οι πλέον συνήθεις είναι οι διατακτικές ειδών διατροφής.
Οι διατακτικές δεν είναι αυτούσιο χρήμα. Είναι μια εντολή της επιχείρησης που εργάζεται ο υπάλληλος προς μια άλλη να παραδώσει σε αυτόν κάποιο αγαθό. Δηλαδή η επιχείρηση προ-πληρώνει αγαθά και υπηρεσίες μέχρι ένα επίπεδο κόστους, και τα παρέχει στους υπαλλήλους της υπό μορφής διατακτικών, συνήθως κάποιων κουπονιών που αντιστοιχούν σε αυτά τα αγαθά και υπηρεσίες σε συνεργαζόμενες επιχειρήσεις. Σύμφωνα με τα ανωτέρω, εκ της φύσεως τους οι διατακτικές δεν θεωρούνται παροχή σε είδος αλλά παροχή σε χρήμα. Σε περίπτωση όμως που οι διατακτικές παρέχονται ως αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες του εργαζόμενου σε τακτική βάση και κυρίως προβλέπονται από κάποιο νόμο ή κάποια συλλογική σύμβαση και υπερβαίνουν τα έξι ευρώ τότε η αξία αυτών μετατρέπεται αυτομάτως σε εισόδημα από μισθωτή εργασία για αυτό και στο τέλος του έτους, ο φορολογούμενος θα πρέπει να δηλώσει το εισόδημα.
- Διατακτικές και εισόδημα
Σύμφωνα με το άρθρο 12 του Ν.4172/2013 περί ΚΦΕ σχετικά με το εισόδημα από μισθωτή εργασία, ορίζεται ότι: - Το ακαθάριστο εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις περιλαμβάνει τα πάσης φύσεως εισοδήματα σε χρήμα ή σε είδος που αποκτώνται στο πλαίσιο υφιστάμενης, παρελθούσας ή μελλοντικής εργασιακής σχέσης…
- Ως ακαθάριστα εισοδήματα από μισθωτή εργασία και συντάξεις θεωρούνται τα εξής:
α) ημερομίσθιο, μισθός, επίδομα αδείας, επίδομα ασθενείας, επίδομα εορτών, αποζημίωση μη ληφθείσας άδειας, αμοιβές, προμήθειες, επιμίσθια και φιλοδωρήματα,..
η) κάθε άλλη παροχή που εισπράττεται έναντι υφιστάμενης, παρελθούσας ή μελλοντικής εργασιακής σχέσης.
Σύμφωνα με το εδάφιο ζ΄ της παρ.1 του άρθρου 14 του ΚΦΕ σχετικά με τις απαλλαγές εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις, ορίζεται ότι:
«Από τον υπολογισμό του εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις εξαιρούνται:…
…η αξία των διατακτικών σίτισης αξίας έως έξι (6) ευρώ ανά εργάσιμη ημέρα»
Σύμφωνα με την παρ.1 του άρθρου 13 του ιδίου νόμου σχετικά με τις παροχές σε είδος, ορίζεται ότι:
«Με την επιφύλαξη των διατάξεων των παρ.2, 3, 4 και 5 οποιεσδήποτε παροχές σε είδος που λαμβάνει ένας εργαζόμενος ή συγγενικό πρόσωπο αυτού συνυπολογίζονται στο φορολογητέο εισόδημά του στην αγοραία αξία τους, εφόσον η συνολική αξία των παροχών σε είδος υπερβαίνει το ποσό των τριακοσίων (300) ευρώ ανά φορολογικό έτος».
- Οι παροχές κάλυψης δαπανών κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας
Σύμφωνα με την ΠΟΛ. 1219/6-4-2014 εγκύκλιο με θέμα «Φορολογική μεταχείριση παροχών σε είδος του άρθρου 13 του N.4172/2013», ορίζεται ότι:
«Στην έννοια των παροχών σε είδος που φορολογούνται ως εισόδημα από μισθωτή εργασία εντάσσεται κάθε παροχή σε είδος που χορηγείται στο μισθωτό, με εξαίρεση τις παροχές που αποβλέπουν αποκλειστικά στην κάλυψη δαπανών ή αποκατάσταση ζημιών του φυσικού προσώπου στα πλαίσια της εργασιακής του σχέσης και κατά την εκτέλεση της εργασίας του, όπως ορίζεται στη παρ.2 του άρθρου 12 του N.4172/2013, οι οποίες ως εκ του είδους τους, βαρύνουν τον εργοδότη, οπότε στην τελευταία αυτή περίπτωση η παροχή αυτή δεν έχει τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος…
… Εξαιρετικά για τις διατακτικές σίτισης ως παροχή σε είδος λαμβάνεται το ποσό που υπερβαίνει τα 6 ευρώ ανά εργάσιμη ημέρα καθώς σύμφωνα με τις διατάξεις της περ. ζ΄ της παρ.1 του άρθρου 14 του N.4172/2013 εξαιρούνται από τον υπολογισμό του εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις η αξία των διατακτικών σίτισης έως έξι (6) ευρώ ανά εργάσιμη ημέρα…».
Ως τέτοιες παροχές, τις οποίες δεν καταλαμβάνει η παρ.1 του άρθρου 13 του N.4172/2013 και οι οποίες δεν θεωρούνται παροχές σε είδος και κατά συνέπεια εισόδημα από μισθωτή εργασία, αναφέρονται οι παροχές σε είδος, οι οποίες χορηγούνται προσωπικά προς τους δικαιούχους, μόνο αυτούσια και όχι σε χρήμα και οι οποίες εξυπηρετούν λειτουργικές και παραγωγικές ανάγκες της επιχείρησης, συμβάλλουν στην αύξηση της παραγωγικότητάς της και στην ποιότητα των συνθηκών εργασίας ή αποτελούν μέτρα για την υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων. Ενδεικτικά, τέτοιες παροχές σε είδος, οι οποίες δεν θεωρούνται εισόδημα από μισθωτή εργασία, είναι η χορήγηση ειδικών στολών εργασίας, η χορήγηση γάλακτος, η παροχή τροφής στο χώρο εργασίας, η χορήγηση θέσης στάθμευσης στο χώρο εργασίας κ.λπ..
Σύμφωνα με τα ανωτέρω, η άμεση καταβολή της δαπάνης διατροφής των εργαζομένων από την επιχείρηση, δεν σχετίζεται με τις διατακτικές τροφής, δεν υφίσταται όριο της συγκεκριμένης δαπάνης και δεν αποτελεί εισόδημα για τον εργαζόμενο.
- Διατακτικές και δαπάνες επιχειρήσεων
Σύμφωνα με το με αριθμό ΔΕΑΦΒ 1121357 ΕΞ 2015/14-9-2015 έγγραφο της ΓΓΔΕ με θέμα «Διευκρινίσεις σχετικά με την έκπτωση των διατακτικών σίτισης που χορηγεί επιχείρηση σε εργαζομένους της», ορίζεται ότι:
«2. Με την ΠΟΛ. 1113/2015 εγκύκλιό μας, με την οποία δόθηκαν οδηγίες για την ορθή και ομοιόμορφη εφαρμογή των άρθρων 22, 22Α και 23 του N.4172/2013 διευκρινίσθηκε, όσον αφορά στις προσωπικές καταναλωτικές δαπάνες, ότι όποια δαπάνη έχει χαρακτηρισθεί ως παροχή σε είδος με βάση το άρθρο 13 του N.4172/2013 (ΠΟΛ. 1219/2014 εγκύκλιός μας) και φορολογείται ως εισόδημα από μισθωτή εργασία, θεωρείται ότι πραγματοποιείται προς το συμφέρον της επιχείρησης (περίπτ. α’ άρθρο 22) και εκπίπτει ως έξοδο μισθοδοσίας, εφόσον πληρούνται και οι λοιπές προϋποθέσεις των περ. β΄ και γ΄ του άρθρου 22. Λοιπές δαπάνες που δεν εμπίπτουν στην έννοια των παροχών σε είδος (π.χ. διατακτικές μέχρι 6 ευρώ, παροχές μέχρι 300 ευρώ, χρήση κινητών τηλεφώνων σύμφωνα με την ΠΟΛ. 1219/2014, παραχώρηση εταιρικών οχημάτων κ.λπ.) εκπίπτουν υπό το πρίσμα των διατάξεων του άρθρου 22.
- Με βάση ερωτήματα που έχουν υποβληθεί στην υπηρεσία μας προκύπτει ότι εταιρείες χορηγούν διατακτικές σίτισης έως 6 ευρώ (132 ευρώ μηνιαίως) στους εργαζομένους τους, τις οποίες πρόκειται να εξαργυρώνουν και σε supermarkets κατά περιοδικά χρονικά διαστήματα, προκειμένου για την αγορά προϊόντων με τα οποία θα προετοιμάζουν το γεύμα τους το οποίο στη συνέχεια θα καταναλώνουν στις εταιρείες κατά τη διάρκεια της εργασίας τους.
- Μετά από όλα όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω προκύπτει ότι δεν υπάρχει περιορισμός ως προς τον τρόπο εξαργύρωσης των διατακτικών σίτισης έως 6 ευρώ (σε εστιατόρια ή supermarkets) προκειμένου για την έκπτωση των σχετικών δαπανών, και συνεπώς ότι οι υπόψη δαπάνες, οι οποίες συνιστούν προσωπικές καταναλωτικές δαπάνες, αναγνωρίζονται σε κάθε περίπτωση για έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδα της επιχείρησης, με βάση τα αναφερόμενα στην ΠΟΛ. 1113/2015 εγκύκλιό μας».
- Διατακτικές και παραστατικά
Στο έγγραφο του Υπ. Οικονομικών με Αρ. Πρωτ.1038083/313/0015/5-5-2006 αναφέρεται ότι:
«Όπως έχει γίνει δεκτό από τη Διοίκηση (έγγραφό μας 1009685/81/28-5-96) οι επιχειρήσεις που χορηγούν σε εργαζομένους τους διατακτικές προκειμένου αυτοί να γευματίζουν σε συγκεκριμένα εστιατόρια οφείλουν να εκδίδουν αποδείξεις επαγγελματικών δαπανών ή να καταρτίζουν ονομαστική κατάσταση κατά τα οριζόμενα στις διατάξεις των παρ.2 και 3 του άρθρου 15 του ΠΔ.186/1992 (ΚΒΣ)».
Στην ΠΟΛ. 1004/2013 αναφέρεται ότι οι διατάξεις της παρ.13 του άρθρου 8 της εγκυκλίου, είναι ομοίου περιεχομένου με τις προϊσχύουσες διατάξεις του άρθρου 15 του ΚΒΣ.
Όπως προσδιορίζεται από την εγκύκλιο με αριθμό ΠΟΛ. 1023/20-1-2014 του Υπ. Οικονομικών και ειδικά από το άρθρο 4, για την εφαρμογή των διατάξεων του Κώδικα Φορολογικής Απεικόνισης Συναλλαγών (Ν.4093/2012, υποπαράγραφος Ε1 από 1/1/2014, μετά τις τροποποιήσεις που επήλθαν με το άρθρο 51 του Ν.4223/2013 (ΦΕΚ Α΄ 287 ), καθορίζεται η κατάργηση έκδοσης αποδείξεων δαπανών και η έκδοση τίτλου κτήσης για τη λήψη υπηρεσιών από πρόσωπα μη υπόχρεα έκδοσης τιμολογίου.
Σημειώνεται ότι, ως «τίτλος κτήσης», όπως είχε διευκρινιστεί με την εγκύκλιο ΠΟΛ. 1004/4-1-2013 για την αγορά αγαθών, μπορεί να χρησιμοποιηθεί, ενδεικτικά, κάθε έγγραφη συμφωνία (συμφωνητικό), υπεύθυνη δήλωση, ακόμα και τιμολόγιο (λήψης υπηρεσιών), αρκεί να περιλαμβάνουν όλα τα ανωτέρω απαιτούμενα δεδομένα.
Για τις λοιπές περιπτώσεις που προβλεπόταν μέχρι 31/12/2013, η έκδοση απόδειξη δαπάνης, π.χ. έξοδα κίνησης προσωπικού, επισκευές εντός εγγύησης κ.λπ. μπορεί, από 1/1/2014 και μετά την εφαρμογή των ΕΛΠ (Ν.4308/2014), να εκδίδεται οποιοδήποτε δικαιολογητικό έγγραφο στο οποίο εμφανίζεται η καταβαλλόμενη δαπάνη.
Σύμφωνα με την ΠΟΛ. 375/1987, τα καταστήματα πώλησης των αγαθών που δέχονται τις διατακτικές, κατόπιν σχετικής συμφωνίας με τις επιχειρήσεις που τις εκδίδουν, πρέπει για τα πωλούμενα απ’ ευθείας αγαθά στο προσωπικό των επιχειρήσεων αυτών να εκδίδουν αποδείξεις λιανικής πώλησης.
Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από άρθρο του κ. Ιωάννη Κουτκουδάκη με τίτλο «Η συμβολή των διατακτικών στην χρηματοοικονομική λειτουργία των επιχειρήσεων» που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Φεβρουαρίου 2018 του περιοδικού Epsilon7.
